دانستنی های دارویی خانواده (6)

نکاتی درباره داروهای تزریقی :با توجه به اینکه خطرات ناشی از داروهای تزریقی به مراتب بیشتر از سایر فرم‌های غیرتزریقی است، توصیه شده تزریق فقط با دستور پزشک در شرایط اورژانس و ویژه در مطب و مراکز درمانی که به فوریت‌های پزشکی مجهز هستند، صورت گیرد. مهم‌ترین نکاتی که درخصوص داروهای تزریقی باید مورد تأکید قرار گیرد، عبارتند از:

1- از آنجا که عوارض ناشی از داروهای تزریقی ممکن است شدیدتر از داروهای غیرتزریقی باشند هیچ گاه به پزشک خود جهت تجویز فرآورده‌های تزریقی اصرار نورزید.
2- پس از واکسیناسیون فرزند خود اگر متوجه بروز هرگونه علایم غیرطبیعی نظیر واکنش در محل تزریق، تشنج، حساسیت پوستی و نظیر آنها شدید به پزشک، مراجعه کنید.
3- به منظور پیشگیری از وقوع عارضه شدید ناشی از تزریق غلط فرآورده‌های دارویی نظیر فلج پا، شوک و ... از تزریق داروها توسط افراد ناوارد در امر تزریقات جداً بپرهزید.

نکاتی درباره نگهداری دارو

اغلب داروها در مقابل نور، حرارت و رطوبت آسیب‌پذیر هستند و نگهداری آنها نیازمند دقت و رعایت یک سری اصول ایمنی است. طریقه ایده‌آل نگهداری داروها در جای خشک و خنک است. بعضی از داروها نیاز به نگهداری در یخچال دارند که در بروشور و بسته بندی دارو ذکر می‌گردد. به توصیه‌های داروسازان در روش‌های نگهداری ویژه داروها دقت فرمایید. بعضی از داروها را باید قبل از مصرف تکان داد تا همیشه بیمار میزان یکسانی از ماده مؤثره را دریافت کند. در این مورد دقت نمایید و بالاخره اینکه مصرف فرآورده‌های دارویی می‌بایست با توجه به تاریخ انقضای مندرج در روی بسته‌بندی انجام گیرد. مهمترین نکات ایمنی که در نگهداری دارو باید مورد توجه قرار گیرد به شرح زیر است:
1- شیشه‌های اکالیپتوس یا بخورهای تنفسی را جدا از شربت‌های سینه نگه‌داری کنید.
2- قطره‌های چشمی و بینی تا زمان محدودی پس از باز شدن قابل مصرف می‌باشند. بنابراین به زمان مندرج در روی بسته‌بندی توجه فرمایید.
3- پودر آنتی‌بیوتیک‌ها را پس از ترکیب با آب جوشیده سرد شده، تنها یک هفته پس از تهیه در یخچال نگهداری کنید.
4- همه داروها در شرایط یکسان نگهداری نمی‌شوند. فقط داروهایی را در یخچال نگه داری کنید که دستور داده شده در یخچال یا در دمای 8-2 درجه سانتیگراد نگهداری شوند و از یخ زدن آنها جلوگیری کنید.
5- از نگهداری و مصرف داروهای فاقد برچسب معتبر جداً خودداری کنید.
6- داروها را در بسته‌بندی اولیه آنها نگه داری کنید و آنها را مطلقاً در بسته‌های داروهای دیگر یا پاکت بدون نوشته نگذارید.
7- رطوبت باعث تخریب مواد دارویی می‌شود آنها را در مکان مرطوب قرار ندهید.
8- داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید و هرگز آنها را در مقابل بچه‌های کوچک مصرف نکنید. چون آنها به تقلید از شما درصدد مصرف آن بر می‌آیند.
9- به منظور کاهش بروز عوارض دارویی، داروهای خود را براساس شرایط ذکر شده در بروشور فرآورده دارویی نگهداری کنید.
10- نگهداری دارو نیاز به محیط مناسب و نظارت مستقیم داروساز دارد. تهیه و نگهداری دارو یک فرآیند هزینه بر می‌باشد. داروهای خارجی ارزان یعنی کیفیت و ایمنی کمتر.

مصرف دارو در سالمندان و زنان باردار

با توجه به تأثیر متفاوت دارو در گروه‌های سنی – جنسی مختلف (کودکان، سالمندان، بیماران قلبی، زنان باردار و شیرده) مصرف دارو در این گروه‌ها باید با دقت و ملاحظه ویژه‌ای صورت گیرد که در ذیل به برخی از این نکات اشاره می‌شود:

ایمنی مصرف دارو در سالمندان:

در افراد سالمند، بدن دست خوش تغییراتی می‌شود که حساسیت آن را نسبت به داروها افزایش می‌دهد. از این رو سالمندان بیش از دیگران در معرض خطر بروز عوارض ناخواسته قرار دارند. لذا توجه به نکات زیر برای افراد مسن ضروری است:
1-کلیه داروهای مصرفی خود را از نظر اثر درمانی، مقدار و زمان مصرف و عوارض مهم آنها با پزشک خود دقیقاً مرور نمایید.
2- از دستورالعمل‌های مکتوب جهت مصرف داروها استفاده کنید.
3- پس از مصرف هر دارو آن را در تقویم یا جداول زمانی دارویی خود ثبت نمایید تا بدانید کدام داروها سر وقت مصرف شده‌اند.
4- جداول زمانی داروهایتان را با خود به مطب برده، پرسش‌هایتان رااز پزشک بپرسید و در آن یادداشت نمایید.
5- چنانچه برنامه مصرف داروهایتان پیچیده است، با پزشک خود در مورد امکان ساده نمودن آن تبادل نظر نمایید.
6- در صورت مصرف داروهای بدون نسخه، داروهای خانگی یا گیاهی همزمان با داروهای تجویزی، این موارد را به اطلاع پزشک خود برسانید.
7- هیچ گاه در مکان‌های تاریک یا جایی که قادر به خواندن برچسب دارو نیستید، دارو مصرف نکنید.
8- چنانچه در بلع قرص‌های دچار مشکل هستید، پیش از مصرف قرص چند جرعه آب بنوشید تا گلویتان روان شود. همواره یک لیوان پرآب با قرص خود مصرف کنید مگر آنکه پزشک محدودیت مصرف مایعات را برایتان مقرر کرده باشد.
9- جهت سهولت در بلع می‌توان برخی قرص‌ها را با پشت قاشق چایخوری در فنجان خرد کرده و با غذای نرمی نظیر مربا مخلوط نمایید. در مورد امکان خرد کردن قرص با پزشک یا داروساز مشورت کنید زیرا برخی از آنها پوشش مخصوص جهت جلوگیری از تحریک معده دارند.
10- چنانچه دچار علایمی شدید که پیش از مصرف داروی جدید وجود نداشته‌اند، در مشورت با پزشک تردید نکنید.

مصرف دارو در زنان باردار:

مصرف تعدادی از داروها در طی دوران بارداری مخاطراتی برای مادر یا جنین یا هردو در پی دارد و برخی دیگر از داروها نیز به عنوان بی‌خطر در این دوران شناخته شده‌اند. به هر صورت در بسیاری از موارد تصمیم‌گیری در مورد خطرناک بودن یا بی‌خطر بودن مصرف دارو در طی بارداری به سهولت امکان‌پذیر نیست.
بنابراین به عنوان یک قانون مهم: اگر شما باردار هستید یا تصمیم به بارداری گرفته‌اید پیش از مصرف هرگونه دارو با پزشکان خود مشورت کنید. پزشکان منافع و مخاطرات داروها را با هم و با توجه به وضعیت شما می‌سنجند و در مورد تجویز دارو برای شخص شما تصمیم‌گیری می‌نمایند.
دوران بارداری معمولاً به سه دوره سه ماهه تقسیم می‌شود و داروها براساس سه‌ماهه‌ای که مادر و جنین در آن قرار دارند، ممکن است اثرات مختلف بر مادر، جنین و یاهر دو داشته باشند. یعنی مصرف برخی از داروها در یک دوره سه ماهه بی‌خطر تلقی می‌شود در حالی که ممکن است در سه ماهه دیگر خطرناک باشد. بنا به همین جهت است که پزشکان غالباً داروهای مصرفی را با توجه به سن و سیر بارداری و زایمان با داروهای دیگر جایگزین می‌نمایند.
منبع:www.behdasht.gov.ir